Notariusz wyjaśnia zasady dokonywania intercyzy oraz innych małżeńskich umów majątkowych – podstawy i konsekwencje prawne, rodzaje umów, listę niezbędnych dokumentów i informacji oraz wysokość taksy notarialnej i opłat. W razie potrzeby notariusz sporządzi intercyzę – sprawnie i w dogodnym terminie.
Co to jest rozdzielność majątkowa (intercyza)
Przepisy określające relacje majątkowe w małżeństwie zawarte są w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym (Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy – dalej KRO). Wraz z zawarciem małżeństwa już z mocy ustawy powstaje pomiędzy małżonkami wspólność majątkowa (wspólność ustawowa), która obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania małżeństwa. Jeśli małżonkowie nie zdecydują inaczej, poprzez zawarcie stosownej umowy, wszystko to co każdy z małżonków zarobi dokłada się do majątku wspólnego.
Określa to jasno ustawa:
Art.31.§1. Zchwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.
Art. 31. §1. KRO
Małżonkowie mogą w wyniku zawarcia umowy zmienić zasady wspólności ustawowej dokonując rozdzielności majątkowej, w wyniku czego każdy z małżonków rozporządza własnym majątkiem osobistym samodzielnie. Jeśli w takim przypadku doszłoby do rozwodu, nie byłoby potrzeby dzielenia majątku.
Istnienie rozdzielności majątkowej nie oznacza, że małżonkowie nie mogą posiadać rzeczy wspólnych. Bez najmniejszego problemu mogą wspólnie nabyć dom czy samochód, ale nie odbywa się to w wyniku działania wspólności ustawowej, a na zasadzie świadomego, wspólnego dokonania czynności prawnej. Na tej samej zasadzie mogą zaciągać zobowiązania, takie jak kredyt.
Ustanowienie rozdzielności majątkowej nie zwalnia małżonków od wykonywania obowiązków wynikających z zasad prawa rodzinnego, w tym w szczególności ponoszą oni solidarną odpowiedzialność za zobowiązania zaciągnięte przez jednego z nich w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny.
Jakie są rodzaje małżeńskich umów majątkowych
Rozdzielność majątkowa jest jedną z kilku określonych prawnie małżeńskich umów majątkowych. Przepisy wyróżniają następujące rodzaje majątkowych umów małżeńskich:
- przedmałżeńska (intercyza przedmałżeńska) – jest skuteczna dopiero po zawarciu związku małżeńskiego i powoduje, że wspólność majątkowa między małżonkami w ogóle nie powstaje.
- wyłączenie wspólności ustawowej (intercyza małżeńska, rozdzielność majątkowa) – w wyniku zawarcia takiej umowy powstają dwa odrębne majątki – osobisty żony i osobisty męża, a każdy z małżonków samodzielnie zarządza swoim majątkiem osobistym;
- ograniczenie wspólności ustawowej – umowa taka wyłącza z majątku wspólnego niektóre jego składniki, określone rodzajowo lub co do tożsamości;
- rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków – pozwala na wyrównanie różnicy w sytuacji majątkowej małżonków wynikającej np. z faktu prowadzenia przez jednego z nich domu, wychowania dzieci, złego stanu zdrowia, podczas gdy drugie z nich prowadzi działalność gospodarczą; obowiązek wyrównania dorobków powstaje dopiero z chwilą ewentualnego rozwodu;
- rozszerzenie wspólności ustawowej – małżonkowie lub przyszli małżonkowie rozszerzają wspólność ustawową na przedmioty i prawa majątkowe z mocy ustawy, stanowią majątek osobisty każdego z nich.
Jakie dokumenty potrzebne są przy zawarciu umowy o rozdzielność majątkową
Stawając u notariusza w celu sporządzenia majątkowej umowy małżeńskiej, należy przedstawić następujące informacje i dokumenty:
- dane osobowe stron umowy (małżonków):
- imiona i nazwiska, imiona rodziców,
- adres zamieszkania,
- stan cywilny oraz ewentualnie oficjalny dowód na istnienie małżeńskiej umowy majątkowej,
- nr dowodu osobistego lub paszportu,
- PESEL,
- w przypadku, gdy umowę w imieniu którejś ze stron transakcji zawiera pełnomocnik, powinien mieć ze sobą oryginał pełnomocnictwa.
- określenie dotychczasowego ustroju majątkowego obowiązującego małżonków;
- w przypadku ograniczenia wspólności ustawowej – oznaczenie przedmiotów, które mają zostać wyłączone z majątku wspólnego;
- w przypadku rozszerzenia wspólności ustawowej – oznaczenie przedmiotów, które mają zostać włączone do majątku wspólnego;
- w przypadku zawarcia umowy przedmałżeńskiej (intercyzy) – określenie planowanego terminu zawarcia związku małżeńskiego.
Ile kosztuje dokonanie rozdzielności majątkowej u notariusza
Do kosztów sporządzenia intercyzy wliczają się:
- taksa notarialna,
- koszt sporządzenia wypisów – 6 zł za każdą rozpoczętą stronę,
- podatki, których płatnikiem jest notariusz – w tym przypadku VAT.
Notariusz pobiera taksę notarialną, która maksymalna wysokość jest ustalana przez Ministra Sprawiedliwości. Notariusz określi taksę notarialną na podstawie analizy dokumentów konkretnej sprawy.
W przypadku sporządzenie aktu notarialnego małżeńskiej umowy majątkowej, honorarium notariusza za sporządzenie dokumentu wynosi 400 złotych. Jeśli konsekwencją ustanowienia rozdzielności majątkowej jest konieczność ujawnienia zmiany stanu prawnego w księdze wieczystej, notariusz pobiera dodatkowo wynagrodzenie w kwocie 200 zł oraz opłatę sądową w kwocie 150 zł.
Warto mieć jednak na uwadze, że zwykle w ślad rozdzielnością majątkową idzie konieczność dokonania podziału majątku. W takim przypadku notariusz zobowiązany jest do pobrania taksy notarialnej, której kwota zależna jest od wartości zgromadzonego majątku. Dokładne wyliczenia podane są na stronie poświęconej podziałowi majątku po rozwodzie.
Honorarium notariusza obłożone jest 23-procentowym podatkiem PTiU (VAT).